Van sportverenigingen wordt verwacht dat zij steeds meer als maatschappelijke organisaties optreden. Zo weten beleidsmakers sportverenigingen in de afgelopen jaren meer te betrekken bij de sociale participatie van specifieke doelgroepen. Daarnaast wordt het door een toename in het aanbod van vrijetijdsactiviteiten voor sportverenigingen belangrijker om hun aanbod te vernieuwen, huidige leden te binden en nieuwe te trekken.

Dit factsheet, opgesteld door het Mulier Instituut, biedt een overzicht van de mate waarin verenigingen bewust zijn van hun (maatschappelijke) verantwoordelijkheden en een maatschappelijke rol op zich nemen.

 Acht op de tien sportverenigingen (84%) hebben het afgelopen jaar samengewerkt met een of meer organisaties. Dit blijkt uit de factsheet maatschappelijke sportverenigingen in Nederland van het Mulier Instituut. Dit is in lichte mate afgenomen ten opzichte van 2016, toen negen op de tien sportverenigingen met andere organisaties samenwerkten (89%). Samenwerking vindt met name plaats met andere sportverenigingen (58%), de gemeente (57%), sportbonden (44%) en scholen (39%).  Verenigingen zijn positief gestemd over hun samenwerkingspartners. Clubs willen hun samenwerking meestal behouden en vaak intensiveren. Als een vereniging niet met een bepaalde organisatie samenwerkt, is gevraagd of zij daar in de toekomst mogelijk interesse in zou hebben. Meer dan de helft van de verenigingen heeft interesse om hun samenwerkingen te verbreden. De partners die het vaakst worden genoemd zijn scholen (13%), en buurt-/wijk-welzijnsorganisaties (11%). Een kleine meerderheid van de sportverenigingen in Nederland (54%) is het afgelopen jaar betrokken geweest bij sportprojecten. Clubs die aan projecten hebben deelgenomen zijn het vaakst betrokken geweest bij de buurtsportcoach/combinatiefunctionaris (24%), verenigingsondersteuning (22%) en sportstimuleringsprojecten (20%).

Dit onderzoek van het Mulier Instituut geeft aandacht aan gamen en esport onder volwassen Nederlanders. De belangrijkste conclusies uit het onderzoek zijn:

 

• Eén op de vijf volwassen Nederlanders (18%) heeft in het afgelopen jaar een langdurende online game gespeeld zoals FIFA en Fortnite. De belangrijkste reden om te gamen is om samen met anderen te kunnen spelen (47%), maar gamen kan soms ook ten koste gaan van contacten met de ‘buitenwereld’ (11%).
• Ongeveer 1 procent van de gamers geeft aan esport te beoefenen, de competitieve variant van gamen. Daarnaast kijkt 4 procent van de bevolking weleens naar esportwedstrijden, bijvoorbeeld via YouTube en Twitch.tv. Van de gamers kijkt een groter percentage naar de wedstrijden (16%).
• Slechts 6 procent van de Nederlanders vindt esport een echte sport. Onder gamers vindt een kleine minderheid (11%) esport een sport.
• De spelers zijn vaker man (24% speelt) dan vrouw (13% speelt). De spelers zijn verder vooral jong. 
• De wijze van organisatie van esport wijkt sterk af van traditionele sporten. Een centraal orgaan ontbreekt vrijwel en competities zijn in handen van commerciële bedrijven.
• Behalve samen spelen noemen gamers de competitie (30%), creativiteit kwijt kunnen (20%), leren doorzetten (20%), een eigen droomwereld (19%) en doen wat je wilt (28%) als redenen om te gamen.
• De nadelen die de gamers noemen zijn onder andere de tijd die gamen kost (43%) en dat het verslavend is (24%).
• Een kwart van de gamers speelt met bekenden, een derde met kennissen van internet en 40 procent tegen een ‘machine’.

Op 1 september 2019 telde Zeeland maar liefst 48 scholen met een vignet Gezonde School. De Gezonde School-aanpak biedt scholen een handvat om de gezondheid van leerlingen structureel te bevorderen.

De scholen hadden samen 62 themacertificaten. Tenminste een themacertificaat is nodig om het vignet Gezonde School te behalen. Dit vignet is drie jaar geldig.

Gezonde School is een project van GGDZeeland en SportZeeland. Regelmatig brengen zij factsheets uit over de status in Zeeland. Hierbij de nieuwste factsheet.

In beweging voor de inclusiviteit van mensen met een chronischeaandoening, een onderzoek naar factoren die een rol spelen in de sport- en beweegdeelname van mensen met een chronische aandoening’.

Deze onderstaande factoren hebben de grootste invloed op de sport en beweegdeelname van mensen met een chronische aandoening:

1. Biologische factoren
Mensen met een chronische aandoening hebben een kleinere kans om wekelijks te sporten dan mensen zonder chronische aandoening.Wanneer wordt gekeken naar de beweegdeelname van mensen met een chronische aandoening, blijkt dat niet alleen de chronische aandoening maar ook de mate van fysieke beperking zorgt voor een verminderde wekelijkse beweegdeelname. Mensen met een chronische aandoening hebben ook vaker een fysieke beperking, wat er vervolgens voor zorgt datzij minder bewegen dan mensen zonder chronische aandoening. Hieruit kan worden geconcludeerd dat mensen met een chronische aandoening met name worden belemmerd in hun sportdeelname en niet in hun beweegdeelname.

2. Chronische aandoening

Mensen met één chronische aandoening bewegen net zoveel als mensen zonder chronische aandoening. Het hebben van meerdere chronische aandoeningen is dus een belangrijke voorspeller van de wekelijkse sport- en beweegdeelname.Mensen waarbij sprake is van multimorbiditeit vormen dus een risicogroep als het gaat om de wekelijkse sport -en beweegdeelname.

3. Ziektelast
Mensen die opgenomen zijn geweest in het ziekenhuis hebben een kleinere kans om wekelijks te

Betaalbaar sportaanbod is een belangrijk aandachtspunt op de gemeentelijke beleidsagenda. Sportverenigingen kennen vaak een lage financiële bijdrage in vergelijking met andere sportaanbieders. Maar gezien de ontwikkelingen, is het de vraag of dit zo blijft. Wat betekent dit voor groepen met minder bestedingsruimte en een mindere voorkeur voor sport, als contributies hoger worden? Kunnen ze hierdoor uitgesloten worden van sportparticipatie? Tegen deze achtergrond is het van belang in kaart te brengen hoe hoog de contributies zijn en hoe die zich ontwikkelen. De Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) is samen met het Mulier Instituut in 2016/2017 begonnen met het meerjarig volgen van de contributies.

Bij voetbal- en tennisverenigingen is sprake van een sterke relatie tussen de contributie van senioren en junioren of pupillen Bij voetbalclub is er sprake van een relatief vaste verhouding tussen deze contributies, ongeacht of het in termen van contributies, een goedkope of dure vereniging betreft.

Tot nu toe zijn de contributies van negen sporten onder de loep genomen. Hockey spant de kroon met gemiddeld 281 euro voor een seniorenlidmaatschap. Ook junioren betalen voor deze sport in vergelijking met de andere meer (255 euro). Tennis, atletiek en voetbal zijn de ‘goedkopere’ sporten. Bij een tennisvereniging betaalt een volwassene gemiddeld 141 euro en een junior nog net geen 80 euro. Bij atletiekverenigingen betalen senioren gemiddeld 172 euro en junioren 144 euro per jaar. Dit komt omdat het bij tennis gebruikelijk is om apart te betalen voor trainingen en competitie en bij atletiekverenigingen soms geen accommodatie gebruikt wordt. Senioren voetballers hoeven gemiddeld nog geen 200 euro per jaar te betalen. De junioren gemiddeld 141 euro. Deze relatief lage contributies gaan wel gepaard met grote verschillen tussen verenigingen binnen de sporten. Tennis-, atletiek- en voetbalcontributies lopen uiteen van rond de 50 euro tot en met ruim boven de 400 euro.
De meeste sporten hebben een volwassenen contributie tussen de 200 en 250 euro per jaar en een junioren contributie tussen de 150 en 200 euro per jaar. Basketbal en hockey zijn hierbij de uitzonderingen. Bij pupillen (alleen in kaart gebracht bij tennis, voetbal, korfbal en basketbal) ligt dit rond de 100 euro.
Een gemiddeld zwemkaartje kost in Nederland € 4,90. In Zeeland € 4,60.

De contributiemonitor toont behoorlijk wat verschillen in contributies. Sommigen sporten zijn duurder, maar ook binnen een sport gelden uiteenlopende tarieven. De belangrijkste samenhang is die met de stedelijke omgeving. Hoe meer inwoners/bevolkingsdichtheid of hoger opleidingsniveau en kleinere afstand tussen accommodaties, hoe hoger de gemiddelde contributies. Sportbeleid heeft daar een klein beetje invloed op. Gemeenten die hier meer aan uitgeven hebben in de regel ook lagere contributies.

 Langdurig zitten en liggen (sedentair gedrag) is slecht voor je gezondheid. Nederlanders zijn kampioen zitten. Gemiddeld zitten volwassenen8,7 uur. Mannen zitten dagelijks gemiddeld iets langer dan vrouwen. Nederlanders van 15 jaar en ouder zitten 85 procent van hun tijd.  We zijn hiermee kampioen in Europa. Het is belangrijk om minder te zitten en meer te gaan bewegen om ziekten tegen te gaan. Lees alles over sedentair gedrag in deze factsheet.

In Zeeland willen we zoveel mogelijk Zeeuwen aan het bewegen krijgen. Samen hebben wij onze ambities uitgesproken in het Zeeuws Sportakkoord. Zeeland in Beweging zet zich in om de beweegparticipatie van inactieve volwassenen met een chronische beperking, zoals hart- en vaatziekten, diabetes en astma/COPD. In het voorjaar van 2019 is SportZeeland samen met Zeeland in Beweging aan de slag te gaan om de aanpak voor heel Zeeland beschikbaar te maken. Dit is gelukt. In deze factsheet is meer terug te lezen over het programma.

Nederlanders maken samen 441 miljoen wandelingen per jaar. Een mooie route, een rondje vanuit huis om fit te blijven, een wandeling met de hond of lekker op een zonnige dag met je kinderen naar het park.

Vaak lopen we op de bonnefooi, maar ruim 66 miljoen keer trokken we er speciaal op uit om routes te lopen. Mooie routes die ons laten genieten van buiten zijn, rust en natuur, maar ook de mooiste plekken laten zien en verrassen met bezienswaardigheden.

In Zeeland maken we 14.827.000 wandelingen van minimaal 1 uur. Dit is 3,4% van het totaal. In totaal geven we €39,20 uit per wandelaar per jaar aan wandelproducten. Zie de factsheet voor alle resultaten per provincie.

Groen in en rondom scholen, kinderdagverblijven en op campussen is goed voor het klimaat binnen en buiten de onderwijsinstelling. Het heeft een positief effect op de gezondheid en het algehele welbevinden van leerlingen, studenten en personeelsleden. Het verbetert het concentratievermogen en de prestaties van leerlingen en het verbetert het sociale klimaat. Dit document biedt meer inzicht in de voordelen van groen in relatie tot leren en welbevinden, inclusief verwijzingen naar de wetenschappelijke onderbouwing. 

Enkele aanbevelingen uit het rapport om kinderen meer te laten bewegen in het groen:

1.  Zorg voor een aantrekkelijke groene buitenruimte met een divers aanbod van spelaanleidingen en speelmogelijkheden; zorg daarbij ook voor genoeg ruimte, zodat kinderen elkaar niet in de weg zitten.

2. Zorg ervoor dat de vegetatie geïntegreerd is met de overige elementen op het schoolplein: niet alleen maar decor.
3. Zorg ervoor dat het groen bestand is tegen de speeldruk op het schoolplein.
4. Een moestuin kan de kinderen zeer betrekken bij het groen. 
5. Zorg voor een uitdagende, maar veilige buitenruimte. Gebruik geen giftige planten en houd rekening met veiligheidseisen.

Preventie behoort al 20 jaar tot de kernactiviteiten van ZonMw. In deze publicatie blikken zij  in vogelvlucht terug op al die jaren. 

De ontwikkeling in 20 jaar op het gebied van gezond op school, wijk en op het werk komt in deze publicatie aan bod.

Volgens het CBS (2019) hebben mensen uit lagere inkomensgroepen een lagere wekelijkse sportdeelname dan mensen die een hoger inkomen hebben. Dit geeft een eerste inzicht in verschillen in sportdeelname naar huishoudinkomen.

Wat zijn de risicofactoren voor verdrinking in Nederland? In dit onderzoek, uitgevoerd door Mulier Instituut, is op basis van verschillende databronnen in kaart gebracht wat de risicofactoren voor verdrinking in Nederland zijn. Onderstaand enkele uitkomsten:

- Mannen verdrinken meer dan vrouwen;

- kinderen tussen 0 en 14 jaar vormen een risicogroep voor verdrinking;
- verdrinkingen komen het meest voor bij recreatie en sportactiviteit.

De Social Return On Investment (SROI) van sport en bewegen in Nederland bedraagt naar schatting 1 op 2,51. Dit betekent dat geraamd wordt dat de maatschappelijke opbrengsten van sport en bewegen ruim 2,5 keer hoger zijn dan de investeringen die erin worden gedaan. Dit blijkt uit het onderzoek dat door Rebel en Mulier Instituut in opdracht van Kenniscentrum Sport is uitgevoerd.

De resultaten van het onderzoek zijn door Karin van der Maat van Kenniscentrum Sport op 19 juni gepresenteerd tijdens de werkconferentie van de Vereniging Sport en Gemeenten in Utrecht.

Andere uitkomsten zijn:

• De totale kosten van sport en bewegen bedragen 4,4 miljard euro terwijl de opbrengsten zijn geraamd op 11,1 miljard euro.
• De SROI van sport en bewegen verschilt per gemeente: die varieert van 1 op 1,60 tot 1 op 3,40. Gemeentelijk beleid en vooral externe factoren beïnvloeden het sport- en beweeggedrag en daarmee de maatschappelijke opbrengsten en de SROI.
• Mensen die sporten en bewegen investeren verhoudingsgewijs het meest van alle betrokken partijen. Er zijn voor deze groep ook veel maatschappelijke opbrengsten (o.a. hogere levensverwachting), net als voor het bedrijfsleven (o.a. productiviteit).

De Social Return On Investment (SROI) van sport en bewegen in Nederland bedraagt naar schatting 1 op 2,51. Dit betekent dat geraamd wordt dat de maatschappelijke opbrengsten van sport en bewegen ruim 2,5 keer hoger zijn dan de investeringen die erin worden gedaan. Dit blijkt uit het onderzoek dat door Rebel en Mulier Instituut in opdracht van Kenniscentrum Sport is uitgevoerd.

De resultaten van het onderzoek zijn door Karin van der Maat van Kenniscentrum Sport op 19 juni gepresenteerd tijdens de werkconferentie van de Vereniging Sport en Gemeenten in Utrecht.

Andere uitkomsten zijn:

• De totale kosten van sport en bewegen bedragen 4,4 miljard euro terwijl de opbrengsten zijn geraamd op 11,1 miljard euro.
• De SROI van sport en bewegen verschilt per gemeente: die varieert van 1 op 1,60 tot 1 op 3,40. Gemeentelijk beleid en vooral externe factoren beïnvloeden het sport- en beweeggedrag en daarmee de maatschappelijke opbrengsten en de SROI.
• Mensen die sporten en bewegen investeren verhoudingsgewijs het meest van alle betrokken partijen. Er zijn voor deze groep ook veel maatschappelijke opbrengsten (o.a. hogere levensverwachting), net als voor het bedrijfsleven (o.a. productiviteit).

Het Zeeuwse project Laat Ze Niet Verzuipen! (LZNV) en de dertien gemeenten willen inzicht in de mate waarin alcoholverstrekkers zich houden aan de wettelijke leeftijdsgrens van 18 jaar voor de verkoop van alcohol. Dit is de rapportage van het nalevingsonderzoek 2018/2019, uitgevoerd door ZB.

De belangrijkste conclusies van het onderzoek:

1. Van de 790 in 2018/2019 succesvol bezochte alcoholverstrekkers in  Zeeland, leeft een derde (33%) de regels rond alcoholverkoop aan jongeren na.
2. Vergeleken met de overige  Zeeuwse gemeenten scoren Reimerswaal en Schouwen - Duiveland de hoogste naleefpercentages (69% en 46%). Hulst, Tholen en Terneuzen scoren het laagst.

3. In de scores naar soorten alcoholverstrekkers per gemeente/ hoogste naleefpercentages komen de eerder genoemde scores van  Reimerswaal en Schouwen - Duiveland terug. Beide gemeenten scoren in alle vier de categorieen relatief hoog. Reimerswaal valt extra op met een naleefpercentage bij de commerciele horeca (78%) dat ver uitsteekt boven de rest (Veere, Schouwen - Duiveland en Goes volgen met 39,38 en 37%).
4. In de scores naar soorten alcoholverstrekkers per gemeenten/laagste naleefpercentages komen de eerder genoemde scores van Hulst en Tholen terug. Hulst scoort in alle vier de gemeenten. Tholen scoort bij drie van de vier alcoholverstrekkers zeer laag.

Het aantal mensen dat meer dan 5 uur per week sport groeit (2001: 23,3%. 2017: 30,3%). Ondanks dat vele uren sporten op verslaving kan duiden, zijn veelsporters doorgaans niet sportverslaafd, maar is sport een onderdeel van hun identiteit; zij kunnen zichzelf niet inbeelden zonder sport. Het versterken van de gezondheid en het lichaam is ook voor de veelsporter de belangrijkste reden om te sporten, maar de veelsporter zal eerder aangeven dat hij sporten leuk vindt, dan aangeven dat sporten belangrijk is voor de gezondheid. Ontspanning door te sporten is een ander onderscheidend motief bij de veelsporter.

Dat staat in een factsheet over veelsporters, mensen die meer dan 300 keer per jaar en/of meer dan 5 uur per week sporten, en waarin hun profiel en motivatie is onderzocht door interviews met de doelgroep te houden en data van CBS/RIVM te analyseren.

Andere belangrijke uitkomsten:

• Veelsporters zijn vooral mannen en hoogopgeleiden die een duursport beoefenen. Met name fietsen en hardlopen zijn populaire sporten onder veelsporters. Hoewel dit individuele sporten zijn, sport de veelsporter vaak samen met anderen.
• Ondanks dat veelsporters meer tijd voor sport moeten vrijmaken, wordt onvoldoende tijd door veelsporters minder vaak als belemmering genoemd om te sporten dan door niet-sporter en sporters.
• De grootste nadelen van veel sporten zijn volgens de veelsporter blessures en een negatief gevoel dat wordt ervaren wanneer zij niet kunnen sporten.
• Veelsporters hebben veel van hun sociale contacten door hun sport.

Om zoveel mogelijk mensen de kans te geven meer te sporten en te bewegen zijn feiten, cijfers en inzichten over sport en beweegdeelname een nuttige basis. Welke sporten worden veel beoefend? Welke deolgroepen sporten juist heel vaak of relatief weinig? Kortom: Hoe sport Nederland eigenlijk.

Belangrijkste uitkomsten zijn samengevat in deze factsheet voor Zeeland. 

In dit rapport zijn de laatste ontwikkelingen in sportdeelname in Nederland van de afgelopen 5 jaar gebundeld. De belangrijkste onderliggende databronnen zijn de leden- en lidmaatschapscijfers van sportbonden aangeslotenbij NOC*NSF en de maandelijkse Sportdeelname Index uitgevoerd door Ipsos in opdracht van NOC*NSF. Het rapport dient als bron van informatie voor de hele sportbranche van Nederland. Het toont zowel deontwikkeling van het aantal actieve sporters in Nederland als de ontwikkeling van leden en lidmaatschappende sportbonden aangesloten bij NOC*NSF.

Belangrijkste trends/ontwikkelingen in provincie Zeeland:

1. Aantal inwoners dat sport is 59%. 21% is lid van een vereniging.

2. Zeeland heeft het minste aantal sporters en leden.
3. Fitness, wandelsport en zwemsport zijn de populairste sporten. Fitness en wandelsport vooral populair onder volwassenen. Zwemsport bij kinderen.
4. Gymnastiek en tennis dalen als sporten in heel het land.
5. Meisjes stromen eerder uit bij verenigingen dan jongens.

Twee derde van de sportverenigingen is in staat om het sportaanbod voor de (potentiële) leden te organiseren. Een derde van de verenigingen heeft hiermee moeite. Dit zijn vaker kleine verenigingen (≤ 100 leden) en verenigingen zonder eigen accommodatie. Ongeveer een derde van de verenigingen is maatschappelijk georiënteerd. Deze verenigingen zijn voldoende in staat een bredere maatschappelijke functie te vervullen. Twee derde van de verenigingen is hiertoe niet in staat.

Dit staat in het Jaarbericht Verenigingsmonitor 2018 waarin het Mulier Instituut de resultaten van de verschillende peilingen bij het MI Verenigingspanel in 2018 beknopt heeft weergegeven.

Enkele andere resultaten uit het Jaarbericht Verenigingsmonitor 2018:

• Een kwart van de sportverenigingen in Nederland is vitaal. Deze verenigingen zijn goed in staat om hun sportaanbod te organiseren en zijn daarbij breed maatschappelijk georiënteerd.
• Vier op de vijf sportverenigingen houden geen rekening met diversiteit bij de werving en keuze van bestuurders en/of trainers/coaches.
• Een vijfde van de verenigingen biedt speciale sport- en beweegactiviteiten voor 50-plussers aan. Het zijn met name de grotere verenigingen die speciale activiteiten aanbieden.
• De helft van de sportverenigingen heeft leden met een beperking. Veelal zijn dit leden met een motorische beperking of gedragsproblemen.
• 15 procent van de verenigingen is te beschouwen als een club die grotendeels of vergaand open is. Grote verenigingen en verenigingen met een sportaccommodatie zijn vaker grotendeels of vergaand open.
• De helft van de sportverenigingen met een eigen accommodatie en/of kantine heeft de afgelopen vijf jaar in energiebesparende maatregelen of duurzame energieopwekking geïnvesteerd.
• Homonegativiteit komt bij 16 procent van de sportverenigingen weleens voor. Bij voetbalverenigingen is dit ongeveer de helft.

Het Jaarbericht Verenigingsmonitor 2018 is de derde rapportage in een reeks van jaaroverzichten waarin de belangrijkste uitkomsten van de Verenigingsmonitor zijn gepresenteerd.

Dit factsheet van het Mulier Instituut analyseert hoeveel (volwassen) Nederlanders alleen sporten en recreatief bewegen. Gebruikt is gemaakt van data van het Tijdbestedingsonderzoek van 2011 en 2016 (SCP/CBS).

 

De belangrijkste conclusies zijn:

• Volwassenen bewegen en sporten vaker alleen. In 2016 werd 42% van de sporttijd zonder gezelschap gesport. In 2011 was dit 38%.
• Ook recreatief wandelen en fietsen wordt door volwassenen vaker zonder anderen gedaan: 33% in 2016 en 30% in 2011.
• Een vijfde van de sporters beoefent uitsluitend alleen een sport (21%), tegenover een derde die uitsluitend samen met anderen sport (34%).

 

De wens naar flexibiliteit en het belang van gezondheid als motivatie om te sporten en recreatief te bewegen neemt toe. Dit is terug te zien in de sterke groei van fitness en duursporten zoals wielrennen en hardlopen. Het zijn typen sport die gezondheid en flexibiliteit combineren, waar geen anderen voor nodig zijn en als voordeel hebben dat de sporter zelf een geschikt sportmoment kan kiezen en het eigen tempo/niveau kan bepalen. Hierdoor staat de sport, met als bijzondere eigenschappen de competitie, de organisatie door vrijwilligers, de sport specifieke accommodatie en het sociale karakter meer onder druk.

Het Brancherapport Sportverenigingen in Nederland geeft antwoord op die vraag door de actuele situatie van de sportverenigingen in kaart te brengen: hoe staan de clubs ervoor wat betreft ledenontwikkeling, bestuur, accommodatie, kader en financiën? In hoeverre zijn de verenigingen in staat in te spelen op maatschappelijke ambities om toegankelijk te zijn voor iedereen en een bijdrage te leveren aan beleid op andere gebieden, zoals in het sociaal domein? Met cijfers en duiding over alle facetten van de Nederlandse sportvereniging biedt het brancherapport Sportverenigingen, het zesde brancherapport van het Mulier Instituut, een onmisbaar overzicht voor iedereen die beleid maakt voor sportverenigingen of clubs gericht wil ondersteunen.

 Een aantal belangrijke inzichten uit het brancherapport:

• Het ledental van clubs neemt geleidelijk toe. De Nederlandse sportvereniging heeft gemiddeld 184 leden. Toch heeft 38 procent van de verenigingen minder dan 50 leden en slechts 9 procent meer dan 500 leden.
• Verenigingsbesturen zijn eenzijdig samengesteld: het percentage vrouwelijke bestuursleden is 29 procent. Het clubbestuur vergrijst: de gemiddelde leeftijd van bestuursleden is 54 jaar.
• In 54 procent van de verenigingen wordt voor 100 procent met vrijwilligers gewerkt. 32 procent van de verenigingen heeft betaalde medewerkers. De vrijwillige inzet blijft cruciaal voor sportverenigingen, maar toch voert maar een minderheid een expliciet beleid op dit punt. Wel kijken clubs bij werving verder dan de kring van al actieve mensen en hun netwerk.
• Qua financiën heeft 70 procent van de verenigingen momenteel geen zorgen. Daar waar andere voorzieningen niet tegen krimp en recessie bestand bleken, bleven de meeste sportverenigingen – zij het soms met moeite – gewoon doordraaien.
• Sportverenigingen gaan steeds meer samenwerkingen aan met andere sportorganisaties, gemeenten, scholen en welzijns- en zorgorganisaties. Gemeenten in Nederland zijn zich gaan realiseren dat de sportverenigingen niet alleen een centrale drager zijn van het lokale sportaanbod, maar ook kansen bieden om het beleid op andere terreinen te ondersteunen. Steeds meer sportverenigingen bieden ook maatschappelijke activiteiten aan, bijvoorbeeld gerelateerd aan het lokaal beleid voor het sociale domein.
• Vier van de vijf verenigingen introduceerden in 2016 nieuwe sportactiviteiten, een even groot deel had aanbod voor niet-leden en ruim de helft werkte aan flexibele lidmaatschapsvormen.
• Kwetsbare burgers vinden niet vanzelf hun weg naar het sportaanbod van verenigingen. Op dit vlak kunnen de verenigingen veel hebben aan expertise en steun die aanwezig is bij lokale partners, buurtsportcoaches of verenigingsondersteuners.
• Sportverenigingen ontberen nog veelal de professionele kennis en expertise om met mensen met sociale problemen te werken. In 2015 voelde ruim de helft van de trainer/coaches zich (nog) niet bekwaam om met deze doelgroepen te werken.

Veel sportverenigingen zijn in beweging en overal in Nederland tonen clubs nieuw elan. Soms gestimuleerd door de landelijke open club-campagne of een gemeente die vitale en ondernemende clubs als partner zoekt, maar ook op eigen initiatief. Door hun werkingsprincipes te moderniseren, zijn sportverenigingen klaar voor de toekomst.

Het Mulier Instituut heeft in opdracht van het Trimbos-Instituut een onderzoek verricht naar de stand van zaken in 2018 met betrekking tot rookvrije schoolterreinen in het primair onderwijs (po), voortgezet onderwijs (vo) en middelbaar beroepsonderwijs (mbo). De uitkomsten worden tevens vergeleken met eerdere metingen (2015 en 2016).

Voor dit onderzoek zijn kwantitatieve en kwalitatieve data verzameld, in de vorm van een online vragenlijst en aanvullende interviews. De online vragenlijst is door 366 schoolleiders in het po, 709 schoolleiders in het vo en 94 schoolleiders in het mbo ingevuld. Zeven telefonische interviews zijn afgenomen onder schoolleiders werkzaam op mbo-instellingen met een gedeeltelijk rookvrij schoolterrein.

De belangrijkste bevindingen zijn:

• In 2018 hebben nog niet alle scholen op het po, vo en mbo een rookvrij schoolterrein: 80 procent van de po-scholen, bijna twee derde van de vo-scholen (62%) en 14 procent van de mbo-scholen heeft een geheel rookvrij schoolterrein.
• Steeds meer schoolleiders zijn op de hoogte van het amendement Tabakswet (78%).
• Bij de realisatie van een rookvrij schoolterrein hebben de meeste scholen geen hulp gehad van een externe organisatie.
• Motivatie voor scholen om het schoolterrein rookvrij te maken is dat scholen het als hun verantwoordelijkheid zien om een gezonde leeromgeving te bieden en dat ze het goede voorbeeld willen geven.
• Van de scholen die aangeven nu nog gedeeltelijk rookvrij te zijn, verwacht ongeveer de helft voor 2020 geheel rookvrij te worden. Dit geldt voor het po, vo en mbo.
• Van de niet-rookvrije scholen verschillen de ambities; verwacht wordt dat niet alle scholen in 2020 geheel rookvrij zullen zijn. 

Op 29 juni heeft minister Bruno Bruins samen met vertegenwoordigers van de sport, van gemeenten en andere organisaties het eerste Nationale Sportakkoord getekend: 'Sport verenigt Nederland'. De totstandkoming van het Nationale Sportakkoord was de aanleiding voor Zeeuwse gemeenten en de Provincie Zeeland om elkaar op te zoeken en het initiatief te nemen om te komen tot een 'Zeeuwse Sportakkoord'.

Binnen het Zeeuwse Sportakkoord staan zes thema's centraal en per thema zijn ambities geformuleerd.

1. Inclusieve sport

2. Duurzame sportinfrastructuur

3. Vitale sportaanbieders
4. Vaardig in bewegen
5. Positieve sportcultuur
6. Sportevenementen die inspireren

Voor de ambities en doelen, zie het gehele Zeeuws sportakkoord.

The Daily Mole is een interventie waarbij scholen minimaal drie keer per week gedurende vijftien minuten buiten een rondje rennen. Dit is een erkende  erkende interventie om het uithoudingsvermogen van leerlingen uit de groepen 3 tot en met 8 te vergroten.

Jongeren Op Gezond Gewicht heeft het Mulier Instituut gevraagd een onderzoek onder schoolleiders in het primair onderwijs uit te voeren. Het doel van het onderzoek is om de bekendheid, het bereik, wijze van uitvoering, ervaren effecten van en overwegingen tot deelname aan The Daily Mile volgens schoolleiders in kaart te brengen.

Voor dit onderzoek zijn data verzameld door middel van een online vragenlijst onder schoolleiders in het primair onderwijs. In totaal hebben 400 schoolleiders de vragenlijst ingevuld.

De belangrijkste conclusies uit het onderzoek zijn:

• de bekendheid van The Daily Mile neemt steeds verder toe. In 2018 is 81% van de schoolleiders bekend met het beweeginitiatief;
• een op de tien scholen doet mee aan The Daily Mile;  
• de deelnemende scholen ervaren bijna allemaal positieve effecten van The Daily Mile. De klas is rustiger, waardoor beter geleerd kan worden (81%), gevolgd door een betere concentratie (61%) en toenemende fitheid/gezondheid (45%). deelnemen;
• onvoldoende draagvlak en een gebrek aan tijd zijn de meest genoemde redenen om te stoppen met The Daily Mile.

Het afgelopen zijn door de Nederlandse overheid twee akkoorden gesloten; preventie- en sportakkoord.

Deze twee hebben behoorlijk wat overlap met elkaar. Thema's zoals bewegen, terugdringen overgewicht en obesitas komen in beide akkoorden terug. In deze factsheet is de relatie beschreven.

Mulier Instituut heeft onderzoek gedaan naar deelname sport en bewegen bij ouderen. In dit rapport worden enkele thema’s over sport en bewegen voor ouderen beschreven.

De wekelijkse sportdeelname van ouderen, zowel van 65-tot 80-jarigen als 80-plussers, steeg de afgelopen jaren sterk, van 25 procent in 2001 tot 42 procent in 2017. Ook de sportdeelname van 55- tot 65-jarigen steeg sterker dan bij 18- tot 55-jarigen. Een belangrijke verklaring hiervoor is de opgebouwde sportervaring van nieuwe generaties ouderen. Zij zijn in tegenstelling tot eerdere generaties in hun leven meer met sportbeoefening in aanraking gekomen en blijven langer actief. Waar jongere volwassenen tijdgebrek als belangrijkste belemmering ervaren om te (blijven) sporten en bewegen, vormen lichamelijke belemmeringen de belangrijkste barrière voor 65-plussers om actief te blijven.

Ook het besef van het belang van sport en bewegen voor de gezondheid nam in de afgelopen jaren toe onder ouderen. Zeven op de tien ouderen wandelen en bijna zes op de tien ouderen fietsen wekelijks in de vrije tijd. Duursporten en fitness zijn bij ouderen veel beoefende typen sport. Hoewel ouderen minder vaak lid zijn van een sportvereniging, is het verschil met jongere volwassenen gering als we naar wekelijkse sporters kijken; onder meer golf en tennis zijn populaire verenigingssporten onder ouderen.

Bij de deelname van ouderen is ook een duidelijk onderscheid naar lichamelijke conditie te zien. Enerzijds zijn er actieve gezonde ouderen die volop bewegen. Anderzijds zien we ouderen met gezondheidsproblemen en soms minder gunstige leefgewoonten die minder (kunnen) bewegen. Omdat uit de literatuur blijkt dat sporten en bewegen gezondheidsproblemen op termijn bij veel mensen kan verminderen, lijkt het zinvol om deze groep te verleiden meer te gaan sporten en bewegen. Als eenmaal gezondheidsproblemen zijn opgetreden, is het ingewikkelder om ouderen te activeren, zeker als zij minder ervaring hebben met sporten en bewegen.

Suikers heb je nodig, maar teveel is niet goed. In deze factsheet meer informatie over suiker in frisdrank bij sportdranken.

Wat is gezonde voeding? Het ene product bevat 0% vet en op het volgende etiket staat 0% suiker. In Nederland zijn richtlijnen opgesteld m.b.t. gezonde voeding door de  gezondheidsraad. In deze factsheet een paar trucs die vaak toegepast worden bij etikettering producten.

Tijdens sporten verlies je een hoop vocht. Dit is niet erg. Als je het maar op tijd aanvult.

In deze factsheet informatie over vochtinname.

Meer dan de helft van de Nederlandse sportverenigingen (55%) heeft sporters met een beperking als lid. Bij fitnesscentra (97%) en zwemorganisaties (90%) is dit percentage hoger.

Gemiddeld bestaan deze sportorganisaties voor 5 tot 7 procent uit sporters met een beperking. Een groot deel van de sportaanbieders is bereid om (meer) sporters met een beperking op te nemen, waarbij een deel daarvan mogelijkheden ziet om dit ook te realiseren.

Dit staat in de factsheet, waarin het Mulier Instituut het sportaanbod voor sporters met een beperking in kaart heeft gebracht.

Sporters met een beperking kunnen geïntegreerd sporten met mensen zonder beperking, maar het komt ook regelmatig voor dat aparte groepen of specifieke uren worden opgezet voor sporters met een (specifieke) beperking.

Het sportaanbod voor sporters met een beperking is lang niet altijd structureel in de organisatie ingebed. Het vinden van geschikte en gekwalificeerde instructeurs/vrijwilligers en het hebben van voldoende geschikte ruimtes voor sporters met een beperking zijn voor sportaanbieders de grootste belemmeringen om dit te realiseren. Wanneer een goede sfeer en draagvlak aanwezig zijn, goede en betrokken instructeurs beschikbaar zijn en extra aandacht en begeleiding aan de sporters kan worden gegeven, werkt dit bevorderend voor het verwelkomen en behouden van sporters met een beperking.

Nederlanders sporten en bewegen niet alleen meer, ook de motivatie om in beweging te komen groeit. 62 procent van de Nederlanders is redelijk of sterk gemotiveerd om te sporten en bewegen. Dit was in 2011 56 procent. De redenen om te sporten en bewegen zijn vooral gerelateerd aan gezondheid. Sporten en bewegen voor het plezier, ontspanning en sociale contacten staan daarentegen enige mate onder druk.

Dit blijkt uit het Nationaal Sportonderzoek van het Mulier Instituut dat een vergelijking maakte tussen 2011 en 2018.

De motivatie om te sporten en bewegen hangt samen met de mate van deelname aan sport en bewegen. Hoe meer iemand sport en beweegt, hoe sterker de motivatie. Bijna niemand vindt dat het belang van sporten en bewegen voor de gezondheid wordt overdreven (in 2011: 18% mee eens;  in 2018: 13%). Ook mensen die niet of nauwelijks sporten of bewegen onderschrijven dit (18% eens).

Mensen die nauwelijks sporten of bewegen zien veel minder vaak redenen om hieraan deel te nemen. Hoewel ook zij overtuigd zijn van het effect op de gezondheid, noemen zij duidelijk minder vaak gezondheid als reden om (meer) te gaan sporten en bewegen. Als belangrijkste belemmering wordt tijdgebrek genoemd (in 2018: 43%; 2011: 40%). Een groeiende groep geeft als belemmering op dat ze sporten en bewegen niet leuk vinden (20% 2011 en 25% 2018).

In deze factsheet van het Mulier Instituut zijn de belangrijkste en meest recente cijfers en trends over de Nederlandse fitnessbranche gebundeld. 21 procent van de Nederlanders van 12-79 jaar deed in 2016 wekelijks aan fitness, in 2001 was dat nog 12 procent. De groei van de fitnessdeelname komt met name van de groepen die eerder ondervertegenwoordigd waren: mannen, 65-plussers en personen met lagere inkomens. Daarmee is de fitnessdeelname in Nederland verder gedemocratiseerd.

Een gezonder Nederland dát is wat we willen bereiken. Met kinderen die een goede start maken en daar hun leven lang profijt van hebben. Met actieve volwassenen, die fit hun pensioen in gaan. En met ouderen die veel gezonde levensjaren hebben en zo lang mogelijk meedoen inde samenleving. Dát is de ambitie van dit Nationaal Preventieakkoord. Een ambitie die we met z’n allen waar gaan maken. Het preventieakkoord richt zicht op het terugdringen van roken, overgewicht en problematisch alcoholgebruik. Enkele ambities die geformuleerd zijn, waar we in Zeeland ook aan werken, middels het Zeeuws Sportakkoord:

1. Het is de ambitie om in 2040 een gezonde leefstijl onderdeel te laten zijn van het DNA van het onderwijs. Hierdoor zal ook de jeugd meer aandacht krijgen voor gezondheidsvaardigheden. De activiteiten gericht op het onderwijs die hieraan vanuit dit akkoord bijdragen zullen via het Programma Gezonde School lopen.

2. Via het Programma Gezonde School wordt het belang van een rookvrij
schoolterrein gepromoot en kunnen scholen rekenen op ondersteuning bij het
realiseren van een rookvrij schoolterrein.
3. Daarnaast worden uiterlijk in 2020in alle provincies minimaal 200 gemeenten en scholen ondersteund met kennis en expertise om lokaal gezonde schoolpleinen te realiseren.

4. In 2020 zullen er 2500 sportverenigingen aan de slag zijn met een gezonder aanbod in sportkantines.

5. Ook wordt sport en bewegen gestimuleerd voor specifieke doelgroepen. Denk hierbij aan mensen met een motorische beperking. Voor alle plannen, zie het preventieakkoord.

In deze 1-meting uitgevoerd door het Mulier onderzoek, is in beeld gebracht hoe lichamelijke opvoeding en sport op scholen voor voortgezet onderwijs in 2018 zijn gerealiseerd. Onderwerpen die aan bod komen zijn de huidige lessituatie, werkwijze en kwaliteit, aanvullend aanbod voor lichamelijke opvoeding en sport en toekomstbeeld. Waar mogelijk zijn resultaten vergeleken met de 0-meting uit 2014. Voor de 1-meting hebben 250 schoolleiders en 361 sectieleiders lichamelijke opvoeding van verschillende schoollocaties een online vragenlijst ingevuld. Beide respondentgroepen zijn gewogen naar denominatie, regio en stedelijkheid.

Belangrijkste conclusies:
1. De ingeroosterde lestijd blijft achter bij de normtabel in het vmbo tl/gl en is in de eerste leerjaren van de havo en het vwo significant afgenomen ten opzichte van 2014. Er is inzet nodig om het achterblijven in lestijd tegen te gaan en het lesaanbod over de volle breedte op een toereikend niveau te houden.

2. 86 procent van de leerlingen krijgt 1 of 2 keer per week lichamelijke opvoeding
3. Sectieleiders lichamelijke opvoeding zijn evenals in 2014 minder positief over de huidige stand van zaken dan schoolleiders. Dit kan samenhangen met een verschil in beoordelingsperspectief, maar ook wijzen op verschillen in visie. Voor de toekomst van het schoolbeleid op dit leergebied lijkt het van belang de afstand tussen beide groepen betrokkenen te verminderen.

4. Veel sectieleiders lichamelijke opvoeding geven aan motivatieproblemen te zien bij leerlingen. De motivatieproblemen nemen bij een groter deel van de scholen toe dan af. Het is zinnig om nader te onderzoeken waar de afnemende waardering van leerlingen voor het vak vandaan komt.

In samenwerking met SportZeeland heeft de Zeeuwse Bibliotheek een factsheet ontwikkeld over verenigingsleven en vrijwilligerswerk onder jongvolwassenen. Eén op de vier Zeeuwse jongvolwassenen deed in 2016 vrijwilligerswerk. In 2008 was dit één op de drie. Dit blijkt uit de Jeugdmonitor Zeeland, die in 2016 voor de vierde keer werd gehouden onder de Zeeuwse 21-23 jarigen.
De daling is vooral zichtbaar bij sportverenigingen. Daarentegen is een lichte stijging te zien in het lidmaatschap van sportverenigingen. In 2016 was 44% van de jongvolwassenen lid van een sportvereniging. 

Hoeveel sporten en bewegen Nederlanders per week in vergelijking met andere burgers uit de Europese Unie? Wat zijn de motieven en belemmeringen van burgers om te sporten? Dit factsheet van het Mulier Instituut analyseert de Special Eurobarometer - sport and physical activity (2009, 2013 en 2017), een onderzoek onder ruim 28.000 Europeanen van 15 jaar en ouder uit 28 (in 2009: 27) landen van de Europese Unie.

Enkele bevindingen zijn:

• Vier op de vijf Nederlanders (80%) bewegen wekelijks recreatief en niet-sport gerelateerd, zoals fietsen, dansen, tuinieren. Nederland is daarmee één van de beweegkoplopers in Europa, waar het gemiddelde beweegcijfer (44%) een stuk lager ligt. Met meer dan de helft (56%) van de Nederlanders die wekelijks sport, scoort Nederland ook in die ranglijst hoger dan het EU-gemiddelde (40%).
• Eén op de drie Nederlanders (27%) is lid van een sportvereniging. Dat is het hoogste percentage in de EU (EU-gemiddelde: 12%).
• Van alle EU-inwoners is de Nederlander, net als in 2013, het meest tevreden met de mogelijkheden die de woonomgeving (94% vs. 74% EU) en de lokale sportaanbieders (94% vs. 73% EU) bieden om fysiek actief te zijn.
• Plezier is voor Nederlanders het belangrijkste motief om te sporten en bewegen (65%), gevolgd door het verbeteren van de fitheid (64%) en gezondheid (63%) en ter ontspanning (63%). Met name plezier wordt in andere EU-landen veel minder vaak genoemd.
• Zowel in Nederland als in de rest van de EU is ‘geen tijd’ de belangrijkste reden om niet te sporten.

 Van 16 juli tot en met 6 augustus 2017 vond in Nederland het EK vrouwenvoetbal plaats. Het EK verliep voor Nederland behoorlijk succesvol: De Oranjevrouwen werden Europees kampioen. SportZeeland wilde weten hoe het meisjesvoetbal zich in Zeeland ontwikkelt. Deze factsheet geeft een impressie over meisjesvoetbal in Zeeland.

Meer weten over meidenvoetbal? Mulier Instituut heeft onderzoek gedaan naar belangstelling en betekening m.b.t. EK vrouwenvoetbal 2017. Zie kennisplein.

Uit onlangs gepubliceerde factsheet van het Mulier Instituut, blijkt dat de helft van de jongeren vaker gaat sporten als sport goedkoper wordt.

Andere uitkomsten van het onderzoek:

•Meer dan in 2016 worden de kosten verbonden aan sport bezwaarlijk gevonden (van 25% in 2016 naar 33% in 2018);

•Niet-sporters zijn vaker (35%) ontevreden over de kosten die zijn verbonden aan het doen van sport dan sporters met een lidmaatschap (25%);

•23 procent van de mensen die niet lid is van een sportvereniging overweegt lid te worden bij een prijsdaling. Voor fitnesscentra is dit 33 procent.

Alle resultaten zijn terug te vinden in de factsheet. 

Sport en bewegen is niet alleen leuk om te doen, het heeft ook een positieve invloed op de gezondheid, het is goed voor
het zelfvertrouwen en sociale contacten.Voor mensen met een beperking is het nog niet vanzelfsprekend om dichtbij huis passend sport- en beweegaanbod te vinden. De sport- en beweegdeelname blijft achter in vergelijking met mensen zonder beperking.
Lees meer in deze factsheet over feiten en cijfers, tools, interventies en praktijkvoorbeelden.

Leren bewegen én plezier in bewegen. Dat staat bij bewegingsonderwijs centraal. In Peil.Bewegingsonderwijs is gekeken naar het aanbod van basisscholen en scholen in het speciaal basisonderwijs. Ook de prestaties van leerlingen van het laatste leerjaar zijn in kaart gebracht. Net als de trends ten opzichte van de vorige peiling in 2006. In de afgelopen tien jaar zijn kinderen in groep 8 slechter gaan bewegen. Ze presteren minder op onderdelen als balanceren, het werpen en vangen van een kleine bal en touwzwaaien. Uit het onderzoek gedaan onder 69 Nederlandse basisscholen en twintig scholen voor speciaal basisonderwijs, komt ook naar voren dat op scholen waar een echte gymleraar de bewegingslessen geeft, de leerlingen op een aantal onderdelen beter scoren. Dit rapport geeft aanknopingspunten voor scholen en beleidsmakers om in gesprek te gaan over het bewegingsonderwijs

Nederlanders die wekelijks sporten roken minder, eten gezonder, bewegen vaker voldoende en hebben minder overgewicht dan niet-sporters. Daarnaast blijkt dat hoe meer gezonde keuzes iemand maakt, hoe groter de kans is dat iemand aan sport doet.

Dit stelt het Mulier Instituut in het factsheet leefstijl en sport, waarin CBS enquêtegegevens zijn geanalyseerd. Hoewel alcohol niet goed voor de gezondheid is, zien we dat sporters juist wel meer drinken. Van de zo goed als niet-drinkers (minder dan 1 glas per week), beoefent 38 procent wekelijks een sport. Van de mensen die 1-5 glazen per week drinken is dat 57 procent, bij 6-11 glazen zelfs 63 procent, waarna de sportdeelname boven de 12 glazen per week afneemt tot 56 procent. Dit patroon is zichtbaar bij alle leeftijdsgroepen.

De populariteit van sporten varieert door de jaren heen. Hierdoor bestaat de vraag welke accommodaties wel of niet een blijvende plek in het sportlandschap zullen verwerven. In deze studie is de mogelijkheid verkend om de groeicurve van nieuwe sporten in kaart te brengen met het doel om voorspellende uitspraken te doen over de verankering van nieuwe sporten in Nederland. Dit is gedaan aan de hand van drie casestudies naar ‘nieuwe’ sporten in Nederland: padel, beachvolleybal en boulderen. De vraag die in dit onderzoek centraal stond is: wat zijn voorspellende factoren voor de verankering van nieuwe sporten in Nederland? De resultaten van het onderzoek worden in deze rapportage gepresenteerd.
Benieuwd naar Zeeland en beachvolleybal. Bekijk de factsheet Beachvolleybal is booming op het kennisplein.

'Elke Stap Telt' is een wandeltrainingsprogramma voor 55-plussers waarbij het opbouwen van de conditie en het stimuleren van sociale contacten centraal staan. Deze interventie is landelijk erkend als 'goed beschreven' en staat op de menukaart van de Sportimpuls. 

In 2015 is de interventie op verschillende plaatsen uitgevoerd, zowel in Zeeland als daarbuiten. Deze factsheet presenteert het bereik en de resultaten.

Wist je dat ruim 10,5 miljoen Nederlanders (63% )wandelt. Dat is 2 van de 3 Nederlanders. Dit blijkt uit de Nationale Wandelmonitor 2016 van Stichting Wandelnet. Top 3 vrijetijdsactiviteiten:1. wandelen (441 miljoen)

2. winkelen in de binnenstad (202 miljoen)
3. uit eten gaan (194 miljoen)

7 kilometer is de gemiddelde afgelegde afstand per wandeling.

Special Heroes laat leerlingen in het speciaal onderwijs ervaren hoe leuk sporten en bewegen is. Het is een landelijk sportstimuleringsprogramma waarbij leerlingen laagdrempelig kennis maken met sport- en beweegaanbod in de eigen omgeving. Deze factsheet geeft meer informatie over de Zeeuwse Special Heroes.

Public Health England heeft samen met andere instituten en ministeries in Engeland samengewerkt om te onderzoeken wat werkt in het primair- en voortgezet onderwijs om kinderen meer te laten bewegen. Zij hebben een samenvatting gemaakt van de uitkomsten, gebaseerd op gegevens uit literatuuronderzoek, praktische workshops en feedback van de jeugd.

Uit het onderzoek zijn acht veelbelovende principes geïdentificeerd over hoe bewegen effectief gepromoot kan worden vanuit school.

De acht werkzame principes zijn:

1. Borg sport en bewegen in meerdere onderdelen van het schoolbeleid en het curriculum. Draagvlak binnen de hele school is hiervoor nodig. Creëer een beweegcultuur op school, betrek de omgeving en de buitenruimte. Betrek ook de sociale omgeving hierbij, de buurt, ouders, families en werknemers.
2. Zorg voor kwalitatief goed personeel voor het vak bewegingsonderwijs en het beweegaanbod, zodat de school de competenties en het vertrouwen heeft om de lessen lichamelijke opvoeding in het curriculum en het bewegen in en rondom de school op een hoog niveau te brengen. Besteed naast de lessen bewegingsonderwijs ook aandacht aan 10 minuten bewegen tussendoor, actief spelen tijdens pauzes en een naschools aanbod.
3. Luister naar wat leerlingen te zeggen hebben, betrek ze actief, zodat zij verantwoordelijkheid nemen en eigenaarschap voelen. Zorg dat ze de competenties hebben om actief te kunnen participeren en achter dit principe staan. Oudere jongeren kunnen worden ingezet als rolmodellen voor jongere kinderen.
4. Creëer een beweegvriendelijke omgeving en maak gebruik van de publieksruimte, bossen, parken en (school)pleinen in de buurt van de school. Zorg dat deze plekken toegankelijk zijn en kinderen hier actief kunnen zijn en kunnen bewegen. Zorg er daarnaast voor dat er voldoende en kwalitatief speelmateriaal beschikbaar is.
5. Geef keuze en bied verschillende mogelijkheden voor vrij spelen. Bied activiteiten waar kinderen graag aan mee doen gericht op vermaak. Kom tot een gevarieerd aanbod van traditionele sporten en toernooien, vrij spelen en/of anders georganiseerde sportactiviteiten.
6. Borg bewegen in het curriculum, in het leren en in het lesgeven. Meer tijd voor bewegen levert naast een actieve leefstijl ook betere leerprestaties op en heeft een positief effect op sociaal emotioneel leren.
7. Zorg dat actief transport goed gepromoot en gestimuleerd wordt vanuit de school, want dit heeft een grote invloed op de dagelijkse hoeveelheid bewegen van kinderen en jongeren. Stimuleer dat kinderen naar school fietsen of wandelen, maak plannen en bedenk projecten om dit te bevorderen.
8. Stel monitoring en evaluatie-instrumenten beschikbaar voor kinderen en jongeren, zodat ze hun eigen beweeggedrag kunnen meten. Stappentellers gekoppeld aan persoonlijke haalbare doelen zorgt voor meer bewegen, ook vooral bij kinderen die inactief zijn.

In het algemeen is het belangrijk om bewegen constant te evalueren en te monitoren.

Zeeland is de meest vergrijze provincie van Nederland. In dit rapport wordt de gezondheid van de Zeeuwse zelfstandig wonende oudere bezien aan de hand van de levensloopbenadering. Er worden verschillende ingrediënten (in termen van voorzieningen en infrastructuur) geformuleerd op micro-, meso- en macroniveau die ouderen kunnen ondersteunen bij hun gezondheid. Hierbij wordt gebruik gemaakt van cijfers uit de Ouderenmonitor die de GGD Zeeland in 2007 en 2010 in alle Zeeuwse gemeenten heeft uitgevoerd. Het rapport wordt afgesloten met een korte slotbeschouwing.

Dit is een themarapport in de serie op basis van de ‘Enquête Jeugdmonitor Zeeland - Klas 3 Voortgezet Onderwijs 2011’. De volgende thema's komen onder andere aan bod: 'Gezondheid', 'Verenigingsleven en Vrijwilligerswerk' en 'Leefstijl en Cultuur'.